Over Mysogynie en misandrie
Performance van John Giskes en violiste Martine von Gleich
Duur: 15 minuten
Speelplek: + of > 5m2
Tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid
Er is een kloof
tussen de mannen- en vrouwenrollen in onze maatschappij. Wanneer ik
spreek van ‘onze’ maatschappij dan bedoel ik de westerse
maatschappij met haar regels en conventies. Er wordt vaak gesproken
over de onderwaardering van de vrouw. Daarbij wordt er meestal aan
voorbijgegaan dat de waardering van de vrouwenrol en die van de
mannenrol aan elkaar gekoppeld zijn. Er is dus niet alleen sprake van
een beperking van de vrouw in deze maar zeker in een, meestal
onbesproken, beperking van de man. Vrouwen hebben zich los kunnen
maken van de beknelling die het aanrecht tot haar ‘recht’ maakte.
De dualiteit die er voor die tijd was, lag besloten in de verzorgende
taak en de rol als ‘verleidster’, ‘prostitué’, als bezit van
haar man. Die rollen van de vrouw zijn de laatste 40 jaar sterk
veranderd, de druk om de ene of de andere rol op zich te nemen is
veel lager geworden. Niemand scheldt meer een vrouw uit als zij in
het openbaar een spijkerbroek draagt. Het mannelijke, ‘stoer’
zijn is voor een vrouw geen schande meer. Voor de man is het echter
een gebod, die moet ‘mannelijk’ en ‘stoer’ zijn, hij moet het
‘vrouwelijke’ aan zich voorbij laten gaan. Want het is een
schande als een man zich van iets bedient dat als vrouwelijk gezien
wordt. Echte mannen doen zoiets niet. Een vrouw met een colbertje
wordt niet direct als lesbisch aangemerkt, een man in een rok wordt
wel heel vaak wel als ‘homo’ betiteld. Hieruit mag afgeleid
worden dat de emancipatie van vrouwen en mannen nog niet compleet is.
Het ‘vrouwelijke’ is het alleenrecht van de vrouw, voor de man
wordt het als minderwaardig gezien. De tegenpolen misogynie en
misandrie zijn aan elkaar gekoppeld, de één kan niet zonder het
andere. Iedereen heeft er dus baat bij als de man vrijer wordt in
zijn uitingen. Op dat terrein van de sociale scheidslijn tussen de
geslachten maak ik mijn performances. Performances die uitgaan van
het ‘onbewuste’, die laag van het bewustzijn die gespeend is van
rede of sociale conventies. In een staat van ‘meditatief’ zijn,
worden de performances uitgevoerd, geen moeite wordt gedaan om
speciaal mannelijke of vrouwelijke statements te maken. Namelijk: als
een kind, die alles om zich heen kan gebruiken om mee te spelen en te
onderzoeken. Uit die zoektochten ontstaan performances. Het resultaat
van die zoektochten is de samenstelling van een voorstelling, waarbij
de oorspronkelijke onbevangenheid zoveel mogelijk bewaard blijft.
Crossing
Borders
Een
performance van John Giskes die hij onder de naam van het Japanse
begrip Konpaku uitbrengt. Konpaku betekent ‘ziel’ en ‘ziel’,
enerzijds de ziel van het levende wezen zoals wij in het westen dat
kennen en anderzijds de ziel van het leven zelf. Een ziel die in elk
leven zit, los van de individualiteit. In deze performance speelt hij
met het mannelijke en het vrouwelijke. Het is goed om jezelf te zijn,
je op elk terrein te ontplooien zoals je dat zelf wil. Deze
performance wordt samen gedaan met Martine von Gleich. Martine is een
klassiek geschoold violiste. In haar samenwerking met John Giskes
gebruikt zij haar viool om er onvoorspelbare klanken aan te
ontlokken. Van verleidelijk en aaibaar tot ruige diepe en soms ook
snerpende klanken. Deze muziek is geen begeleiding in de zin van
aanvulling op de performance, deze klanken van Martine vormen een
ondeelbaar onderdeel van de performance.
Het masker van ‘vrouwelijkheid’
In deze performance
speelt de performer met vrouwelijke beelden die zich in onze
maatschappij voordoen. Vrouwelijkheidsvormen die aangeleerd zijn,
slechts gebaseerd op een opvatting. In een training die ik gegeven heb,
is aan de deelnemers gevraagd om bij een aantal woorden begrippen aan
te geven of zij ‘het’ mannelijk of vrouwelijk vonden. Voorbeelden
van die keuzelijst:
materiaal/begrip
|
mannelijk
|
vrouwelijk
|
hout
|
|
|
fluweel
|
|
|
blauw
|
|
|
staal
|
|
|
vuur
|
|
|
glad
|
|
|
hard
|
|
|
gevoelig
|
|
|
De schoen met hoge
hak werd voor het eerst gedragen door de Franse koning uit de 18
e
eeuw. Inmiddels is dat kledingstuk alleen nog maar in gebruik door
vrouwen. Sommige vrouwen voelen zich meer vrouw als zij hakken
dragen. Toen vrouwenkousen nog gebreid werden op vlakbreimachines
moest de kous nog aaneen genaaid worden alvorens die klaar was. Die
naad liep aan de achterkant van de kous, die naad werd een secundair
geslachtskenmerk. De kousbroeken die vrouwen nu dragen worden
rondgebreid er zit dus geen naad op het beengedeelte. Soms wordt zo’n
naad achteraf aangebracht bij ‘fashion’ panty’s.
De
performance van Konpaku neemt het vrouwenmasker letterlijk. Hierin
wordt geen poging gedaan om de vrouw zoveel mogelijk te benaderen in
haar verschijning. Integendeel: het kostuum symboliseert de beperking
die het vrouwenmasker in wezen is. De onbeholpen pogingen van de
performer om elegant te bewegen op hoge hakken is daar een exponent
van.
Violiste, Martine von Gleich
